MEDENİYETLERİN BAŞKENTİ ''İZNİK''

BURADA HER ADIM TARİH

İznik tarih'den bu yana Tüm devletlerin dikkatini Çekmiş özel bir kent. Bursadan yaklaşık olarak 1,5 saat uzaklıkta olan bu kente Tarihe ve Tarihi yerlere Çok meraklı olan Osman Yılmaz kardeşim ile araştırmalarımızı ve okumalarımızı yaparak gittik.

Evvela iznik'e doğru gittiğinizde sağlı sollu sizi zeytın ağaçları ve eşşsiz güzelliği ile İznik gölü karşılıyor.İznik'e doğru yaklaştığınızda ise o tarih kokusunu alabiliyorsunuz.Geçmişte Askania,Antigoneia ve daha sonrada Büyük iskender'in komutanların olan Lyimakhos MÖ 301  burayı alması ile Lyimakhos eşinin adı olan ''Nicea'' ismini vermiştir.

Geçmişten bu yana Makedon,Roma,Bittinya,Bizans,Selçuklu ve Osmanlıya Ev sahıpliği yapmış 1204-1261 Yılları arasında bizans'a başkentlik yapması, selçuklu'nun daha anadolu'ya girmesinden 4 Sene sonra 1075 yılında iznik'i alarak başkent yapması Osmanlı Döneminde Orhangazi'nin 6 aylık başkenti olması Hristiyan Dünyasını evrensel olarak etkileyen 1 ve 7 Ekümenik konsıllerın burada yapılmış olması gerçekten'de bu kenti eşşsiz ve Önemli kılmakta...kimler eser vermemiş ki buraya roma ımparatoru Hadrıan'dan tutun Justınıanus'a selçuklunun ilk mezar taşlarının olduğu Süleyman şah dönemine ,ilk mederese binasını yapan Orhangazi'nin büyük abisi Süleyman paşa'ya,daha kimler kimler...Evvela şehre ilk girdiğimizde bizi karşılayan Selçuklu'nun 1075 Yılında İznik'in fethinde gaza hareketlerinde bulunan orta asyadan gelen Alp'lerin türbesi olan ''Kırgızlar türbesi''

Orhangazi nicea'yi feth etmesinden sonra buraya bir türbe yaptırmış osmanlı ilk döneminin türbe örneği olarak önemli bir yapıya sahiptir.(kırgızlar türbesi)

Şehre evvela yenişehir kapısından giriş yapıyorsunuz yeni şehir kapısı şehrin 4 kapısından birtanesi  M.s 270'y da imparator Claıduıs yaptırmış  Cladıdus romanın IV imparatorudur.Cok ilginçtir kendisine ait romanıda bulunmaktadır..'' Ben claıdus'' 

Yenişehir kapı denmesimin sebebi yenişehir tarafına bakıyor olmasından bu ismi almıştır.Savaş ve istilalar sonucunda en büyük darbeyi bu kapı almış.1118 yılında feodaller adına savaşarak zafer elde eden I.aleksıos kommenos bu kapıdan şehre giriş yapmıştır.

(Nicea yenişehir kapı)

HRİSTİYAN DÜNYASININ ANLAŞMAZLIĞI '' I.İZNİK KONSILI''

Ms 325 yılında büyük konstantın tarafından hristıyan dünyasındaki karmaşa ve anlaşmazlığı çözmek adına iznikte bir konsıl toplanır.bu konsilde Deofizit-neofizit tartışmaları yaşanarak İsa'nın tanrı olup olmadığı hususunda tartışmalar yaşanmaktadır.İskenderiyeli arius hakikat ve allah'ın varlığını işaret etmesine rağmen konsılde yoğun tartışmalar sonucu konstantınıpolıs patriği'nın baskısı sonucu 3 tanrı inancı ortaya çıkar yani baba-oğul-kutsal ruh.

 I.İznik konsilinde kutsal kitaplar konusunda'da büyük anlaşmazlıklar olur.iznik konsiline kadar 54 tane farklı incil ortaya çıkmaktadır.Düşünebiliyormusunuz 54 farklı incil her dönem değiştirilmiş.mısır ve Yunan kültünden etkilenerek Hz.isa'yı kitaplarda osiris, Apollon,ve herkul eksenli bir tanrı inancı ortaya koyarak Yüzyıllardır bu bilgiler doğrultusunda devam etmişler.54 apokratif incilden sadece 4 tanesi kabul edilmiştir. ( Matta,Markus,Lucas,Yuhanna) kabul edilmeyen inciller arasında birtanesi vardır ki çok önemlidir oda Barnabas incilidir.bu incilde Hz,Muhammed (S.A.V)'den bahsetmektedir.barnabas'ın incili kabul görmez ve kendisi daha sonra kıbrıs'ta Öldürülür.

SELÇUKLULARIN İZNİK FETHİ

Efendim genel olarak hep biliriz ilk okul kitaplarındada sürekli anlatılır ''Alpaslan komutasındaki Selçuklular malazgirti alarak anadolu kapısnı türklere açtı diye'' evet doğru, ya sonra bugün sorsak Selçuklununn ilk başkenti neresidir diye eminim herkes Konya diye cevap verir.1075 yılında Kutalmış oğlu Süleyman Şah.(Süleyman şah selçuklu devletinin kurucu Selçuk bey'in oğludur).Anadoluya girdikten sonra Selçuklu devleti gözünü batıya diker. Bizans ile tekfurların arasındaki anlaşmazlığı fırsat bilerek Nicea'yı feth eder.sadece nicea'yı feth etmekle kalmayarak Çanakkale civarlarında hakimiyet kurarak bizans'ı haraca bile bağlar.Bu fetihden sonra Süleyman şah ilk türk toplulukların bölgeye gelmesini sağlar.Daha sonra ne yazıkkı selçuklu Haçlı seferlerinde burayı terk etmek zorunda kalır....1096 yılına kadar selçukluya başkentlık yapmış olur iznik, bugün Çoğu Tarihçi ve sanat tarihçiler Selçukluların Anadoluda ilk mezar taşı olarak Bitlis Ahlatı gösterir ama İznikte bugün sur duvarlarında ve İznik Arkeolojı müzesinde Selçuklu mezar taşları halendaha durmakta ve adeta bu mezar taşları ile burası Müslüman ve Türk yurdu demektedir.

İznik daha sonra bizans hakimiyetine geçmesiyle beraber selçuklu mezar taşları Bu sur duvarlarında yer almaya başlar.muhtemelen selçuklular bu mezar taşlarını bizans'lı ustalara yaptırmış olacak ki arap harfler grek harflerine benzar bir şekilde yazılmıştır.Bu arada sur duvarları demişken iznik sur duvarları Türkiye 3 önemli sur yapılarından ve günümüze gelmesi bakımından çok önemlidir.En sağlam ve güvenilir 3 sur yapısı konstanınopolıs-dıyerbekır ve nicea'dır.Nicea yani iznik sur duvarları 2 kademelidir.günümüze kadar sağlam gelmesi buraya gelen her imparator tamir ettirmiştir.

İZNİK ANTİK TİYATRO

İznik antik tiyatrosunu MS.2 yy'da Roma imparatoru trajanus'un emri ile  bittinya valisi pilinius'yaptırmıştır.Antik tiyatro marmara bölgesinin günümüze gelen en büyük tiyatro yapısıdır.yaklaşık olarak 15,000 kapasiteli bir arena aynı zamanda. en ihtişamlı dönemlerinde Gladyatör dövüşlerine sahne olmuş bir tiyatro nicea halkının eğlendiği belkide günün yorgunluğunu atmış olduğu bir eğlence yeri.yapılan kazılar neticesinde benliğine kavuşmuş diyebiliriz.toprak altında kalan tiyato yapısı kazılar neticesinde bizlere o dönem ki tedayları göstermekte,Gladyatör ve yırtıcı hayvanların arena'ya çıkmış olduğu yerler günümüze kadar gelebilmiş durumda.

Antik tiyatro'dan genel bir görünüm 

Yapılan kazılar neticesinde sahne alanında vebadan ölen insanların kemikleri ve osmanlı döneminde tarihlenen seramik örnekleri çıkmıştır.

Roma'nın en çok takip edilen ve halk tarafından hayran olunan gladyaörlerin arenaya çıkış yerleri 

Gladyatör oyunları sımgleyen kalkan ve kılıç taşa işlenmiş hali

İznikte her Dönemden eserler bulabiliyorsunuz Bizans döneminde 4-5 'yy'da yapılmış olan kutsal biklgelik yanı ayasofya camisine uğruyoruz şimdide,tarihi kaynaklarda bir pagan tapınağının üzerine yapıldığı söylenmektedir.3 nefli bu yapı almaşık teknik ile yapılmıştır.daha sonra 1331 yılında Orhangazinin İznik'i feth etmesiyle beraber camiye çevrilmiştir.bu yapıyı önemli kılan diğer bir husus ise 7 ekümenik konsilin burada yapılıyor olması (787) hristiyan dünyasındaki toplanan din adamları burada tasvir konusunu ele alıyorlar ve doğu batı kiliselerinde tasvir kullanılmış oluyor.

Din adamlarının Kutsal günlerde ayın yapmış olduğu ve toplanmış olduğu bölüm 2.iznik konsili burada toplanmıştır.

Osmanlılar açısından'da ilklerin şehri diyebiliriz.Osmanlının orhangazi döneminde başkentlik yapmış biryer burası. ayrıca Osmanlı döneminde ilk Üniversite binasının bulunmuş olduğu yer.Orhangazinin abisi Süleyman paşa burada bir mederese yaptırarak ilim ve astronomi konusunda Öğrencilere dersler veriliyordu.daha sonraki dönemlerde davud-ı kayseri eşrefoğlu rumı gibi isimleri öğrenci yetiştirmiştir.

Orhangazinin kardeşi süleyman paşa tarfaından yapılan medrese binası İznik erken osmanlı dönemindede önemli eserlerin bulunmuş olduğu bir kent aslında ilk merkezi planlı kubbenın bulunmuş hacıözbek camisi,,,semerkant buhara mimarisi üslübunun bulunmuş olduğu yeşilcami nilüfer hatun imarethaneleri gibi eserler burada bulunmakta.

Erken dönem Osmanlı'nın en göz dolduran yapılarından birtanesi iznik yeşil cami,minaresindeki çini işi turkuvaz renklerden alan bu yapı ayrıca mimari bilinen ilk osmanlı yapısıdır.1378 yılında hacı Musa tarafından yapılmış yapının banisi Fatih dönemine kadar osmanlı yönetimine damga vuran çandarlı ailesinden Çandarlı halil paşa yaptırmış..minaresindeki renkli çiniler Anadoluda bu denli renkli minare örneği olarak tekdir.

İznik hacı özbek camisi Osmanlı'nın kitabesi günümüze gelebilmiş ilk yapısıdır.1333-34 yılları arasında tarihlenmektedir.taş ve hatıl karışımı ile yapılmış bu yapı daha sonra merkezi planlı tek kubbeli yapılara örnek olmuştur.

Şehre ilk girerken yenişehir kapısından geçmiştik dilerseniz şimdide günümüze sağlam gelebilmiş olan lefke ve istanbul kapılarını bir göz atalım.

LEFKE KAPI

İmp Titus tarafından MS 79 yılında yapılıyor Roma imparatorluğunun gezgin kralı olan hadrianus tarafından onarılıyor lefke kapı diğer bir adı ile İam kapısı...imp.Hadrian Antalya kaleiçi Kudüs,Roma gibi yerlerde'de şehir kapısı bulunmaktadır.

Lefke Kapısı'nın ana giriş kemerinin  üzerinde dokuz satırlık bir Grekçe kitabe bulunmaktadır; bu kitabede "Uğurlu olsun, eyaletin başşehri Nikea Gaius teşekkür eder" yazılıdır. Kitabede ismi geçen kişi büyük olasılıkla Caius (Julius Basus) dur.

İSTANBUL KAPI

Şehrin istanbul tarafına baktığı için istanbul kapı adını almaktadır.lefke kapısını onaran isim olan Hadrian zamanında yapılmıştır.MS 70 yılı

İznik şehrinin belkide en dikkat çekici kapısı diyebilirz Çünkü kapının üstünde görülen ağlayan ve gülen tiyatro maskları farklı ve çok güzel bir ahenk oluşturmuş doğrusu.1900 yıllık tiyatro maskları iznik antik tiyatrosundan getirilmiş.

GÖĞE YUKSELİŞ KİLİSESİ

Bizans döneminden günümüze maalesef kalıntılar ulaşan koimesis kilisesi pıskopos hykıntos tarafından 750 yılında yapılmış.koımesis kelime anlamı olarak hz.meryem'e ve onun göğe yukseliş freskosunun olmasından dolayı bu ad ile anılmaktadır.1204 yılında latin istilasından kaçan laskaris burayı doğu kilisesinin adamış.hristıyan dünyasında içerisinde bulunan freskolar bakımından önemli bir yer tutan kilise, kurtuluş savası yıllarında cephane ve ambar olarak kullanılmış atıl bir zaviyette kaderine terk edilmiş. bugün sadece bir kaç duvar parçasından günümüze birşey kalmamış.

İznik şehri medeniyetlere,geçmise bir ayna tutmakta yüzyılların yorgunluğunu tarihi sur duvarlarında hissediren bu kentte kapılarından geçerken sizlerde o tarihi ve duyguyu hissetmektesiniz,Abdulvahap gazi ve Eşrefoğlu Rumi'n Manevi ruhunu İznik sokaklarında yürürken hissedebilmektesiniz.Süleyman şahın,Orhangazinin gaza ettiği bu kente sizlerde mutlaka uğramalı ve biraz olsun geçmişte yolculuğa çıkmalısın...Gezmenin vermiş olduğu yorgunluğunu ise gün batımı manzaralı iznik gölünde atabilirsiniz...

Selam ve dua ile